Quỷ Tam Quốc

Năm Thái Hưng thứ sáu sắp kết thúc.
Tuy Phỉ Tiềm và Tào Tháo vẫn đối đầu, nhưng cả hai lại cùng hướng mũi nhọn về những thế lực cũ. Có lẽ là trùng hợp, cũng có thể là tất yếu.
Đôi khi, Phỉ Tiềm tự hỏi vì sao thời Tam Quốc lại hấp dẫn người đời sau đến vậy. Có lẽ vì những nhân vật kiệt xuất, hoặc những câu chuyện ly kỳ. Nhưng quan trọng hơn cả, chính sự va chạm giữa nhân tính trong thời loạn đã làm bừng sáng những tia sáng chói lọi của con người.
Không chỉ có ánh sáng, mà còn có bóng tối.
Có sự phản bội hèn hạ, nhưng cũng có lòng trung thành rực rỡ.
Mỗi người, từ hoàng đế, sĩ tộc đến bá tánh thường dân, đều chìm trong cuộc va chạm hỗn loạn này mà trở nên mơ hồ, tìm kiếm, và giãy giụa. Hoàng đế thì không hiểu vì sao Đại Hán suy tàn, sĩ tộc thì biết lý do nhưng không biết cách giải quyết, còn bá tánh thì thấm thía nỗi đau khổ nhưng không thể nói ra.
Sự giằng xé trong loạn thế, đó chính là Tam Quốc.
Cả một Đại Hán hùng mạnh bị đập tan tành, phơi bày trước mắt mọi người...
Tan nát, vụn vỡ, không còn nguyên vẹn.
Mỗi mảnh đều là Đại Hán, nhưng cũng không còn là Đại Hán nữa.
Có người muốn dựng lại, có kẻ muốn hàn gắn những mảnh vỡ.
Giờ đây, Tào Tháo đang tiến vào vùng đất đầy chông gai, vung cao thanh kiếm.
Nhưng có kẻ lại cho rằng hành động của Tào Tháo là vô nghĩa...
Có lẽ vì những kẻ này nghĩ rằng sự thay đổi của xã hội, sự chuyển mình của thời đại chẳng liên quan gì đến họ. Cuộc chạm trán giữa thời đại cũ và mới, sự biến đổi của văn hóa, liệu có giúp họ thêm được bát cơm nào không? Giống như khi tin tức về biến động ở quận Toánh Xuyên truyền đến, vẫn có những kẻ thờ ơ, chỉ chăm chăm nghiên cứu xem họ có chiếm được chỗ đứng ở Thanh Long tự hay không, hoặc ngắm nhìn bộ y phục lộng lẫy của nữ quan Chân Mật mới đến, ngưỡng mộ vóc dáng thon thả, ước gì có thể… làm gì đó...
"Đại Hán Phong khí có phần nhẹ bớt rồi..." Trong đại sảnh, ngồi đây đều là những đại nho. Hoặc ít ra, họ là những học giả đã được công nhận.
Ngoài Bàng Thống, Tuân Du và các đại thần khác, còn có Trịnh Huyền, Tư Mã Huy, Hoàng Thừa Ngạn, Bàng Sơn Dân, Lệnh Hồ Thiệu, Thôi Lâm, Tiếu Tịnh, Đổng Vĩnh, Trương Duệ, Vương Trùng,...
Trong số họ, có người nổi tiếng, có kẻ chỉ có chút tiếng tăm ở một vài địa phương. Nhưng dù sao, hôm nay, khi ngồi trong đại sảnh này, họ đều đại diện cho cùng một thân phận – người dẫn dắt dưới ngọn cờ của Đại Hán.
Đại Hán cần người dẫn dắt.
Nếu các bậc đại nho không lên tiếng, chẳng lẽ phải để đám học trò nhỏ lên tiếng ư? Mà đám học trò nhỏ cũng chưa chắc đã đủ khả năng lên tiếng.
Đây chính là cách mà Phỉ Tiềm đối phó.
Ừm, đó chỉ là một phần của kế sách.
Khi ngày càng nhiều chủ đề được bàn luận tại Thanh Long tự, Phỉ Tiềm nhận thấy cần phải triệu tập các học giả này lại để trao đổi, nhằm tránh những hiểu lầm không đáng có, hoặc dẫn đến lệch lạc về tư tưởng. Ít nhất, cũng không để những cơn gió từ Toánh Xuyên làm lệch lạc phong khí nơi đây.
Gió này chính là phong khí.
Đại Hán Phong khí.
Có lúc, đề tài này dường như quá rộng lớn.
Nhưng đối với những người ngồi đây, đề tài này lại rất phù hợp.
Bởi vì Phỉ Tiềm muốn những người này dẫn dắt và thay đổi luồng tư tưởng ở Thanh Long tự. Có thể giống như Tào Tháo, họ phải đối diện với khó khăn và mạnh mẽ vượt qua. Hoặc như Quản Ninh với thuyết “bạc táng” của mình. Điểm khởi đầu ấy rất tốt, nhưng điều Phỉ Tiềm cần là thúc đẩy trên diện rộng.
Khi Phỉ Tiềm nói "Đại Hán Phong khí", mọi người liền nhìn nhau, có kẻ trầm ngâm, có kẻ phấn chấn.
Bởi lẽ, giới văn nhân vốn rất ưa chuộng từ "phong khí". Đôi khi, trong những lúc cảm thán hay bàn luận về thiên hạ, họ thường dùng từ này để thể hiện quan điểm.
Những lời của Phỉ Tiềm không phải nói vu vơ. Trong suốt thời kỳ Đại Hán, từ Tây Hán đến Đông Hán, "phong khí" quả thực đã có những thay đổi nhất định. Dù từ "phong khí" nghe có vẻ trừu tượng, nhưng nó chính là biểu hiện của lối sống, tư tưởng và hành vi trong xã hội, hay có thể nói là biểu hiện của tâm lý và ý chí tập thể. Đây cũng là một phần quan trọng thể hiện diện mạo văn hóa của Đại Hán.
Phỉ Tiềm chậm rãi nói: “Lúc ban đầu của nhà Hán, khí phách có phần hấp tấp, nhẹ dạ, thừa mãnh liệt nhưng thiếu điềm tĩnh. Như Dương Tử Vân từng nói, nên chọn sự nặng mà bỏ sự nhẹ, lấy bốn cái trọng mà bỏ bốn cái khinh. Trọng ngôn, trọng hành, trọng mạo, trọng hảo là điều tốt. Nói năng thận trọng thì đúng pháp luật, hành động thận trọng thì có đức, vẻ ngoài thận trọng thì có uy, ham muốn đúng mực thì giữ được chức phận. Nếu tìm sự trọng trong cái nhẹ, đó chính là phong khí của Hán sơ. Nói năng nhẹ nhàng thì chuốc lấy phiền phức, hành động nhẹ nhàng thì phạm tội, vẻ ngoài nhẹ nhàng thì bị sỉ nhục, ham muốn thái quá thì dẫn đến sa đọa. Như Khổng Tử nói: ‘Quân tử bất trọng, tắc bất uy; học tắc bất cố,’ ý cũng là như vậy.” Khi Phỉ Tiềm nhắc đến Dương Tử Vân, các học sĩ đến từ Xuyên Thục không khỏi ngồi thẳng dậy, thần sắc rạng rỡ.
Dù sao, Dương Tử Vân cũng từng là nhân vật kiệt xuất của vùng đất Xuyên Thục, và nhắc đến hắn như vậy cũng khiến họ cảm thấy tự hào.
Trong sự thay đổi của thời cuộc từ Tây Hán đến Đông Hán, từ sự "khinh cuồng" ban đầu đến sự "ổn trọng" sau này, điều này phù hợp với quy luật phát triển của thời đại. Hầu như triều đại nào cũng trải qua quá trình tương tự khi mới bắt đầu. Nhưng vì nhà Tần quá ngắn ngủi, nên nhà Hán, với chế độ tập quyền lâu dài, đã tạo nên một dấu ấn đặc biệt.
Trịnh Huyền khẽ gật đầu và nói: “Đầu thời Hán nhiều phần cuồng vọng và hấp tấp, vua tôi không giữ lễ nghĩa, nên mới dẫn đến việc tranh giành công lao khi uống rượu, say sưa mà la hét không chừng mực. Thậm chí còn có kẻ rút kiếm dọa nạt, đập cột giữa triều đình. Tất cả đều do thiếu lễ nghi, cuồng vọng quá mức mà ra.” Phỉ Tiềm khẽ gật đầu.
Nhìn chung, mỗi triều đại khi mới thành lập đều gặp phải quy luật “150 người”. Khi quy mô chưa quá 150, việc quản lý không cần quy định quá phức tạp, chỉ cần uy tín hoặc sức hút của người lãnh đạo là đủ để điều hành hiệu quả. Nhưng khi vượt quá con số này, các vấn đề phức tạp hơn bắt đầu xuất hiện.
Quy luật này có thể hơi khắt khe, nhưng phần nào thể hiện đúng những khó khăn trong việc quản lý tổ chức. Hiện nay, chính trị đoàn của Phỉ Tiềm ngày càng mở rộng, khoảng cách giữa các quan lại cấp thấp và Phỉ Tiềm cũng dần lớn hơn. Ngoài nhóm thân tín bên cạnh thường xuyên tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của Phỉ Tiềm, liệu các quan lại cấp trung và cấp thấp, trong quá trình quản lý lâu dài, có phát sinh những vấn đề hay không?
Thủy Kính tiên sinh, Tư Mã Huy, cũng lên tiếng: “Đầu thời Hán, Thúc Tôn Thông dựa vào sự hài hòa của xã hội, đã đặt ra triều nghi, thiết lập lễ nghi, phân biệt nặng nhẹ, đây là điều cốt yếu để giữ cho đất nước được cai trị lâu dài và ổn định…” Đối với những người tham gia cuộc hội nghị lần này, họ đều cảm nhận rằng sự có mặt của mình mang ý nghĩa sáng tạo to lớn, thậm chí có thể nói họ đang chứng kiến và định hình nền tảng cho tương lai của chính sách quản trị quốc gia Đại Hán. Vì thế, ai nấy đều vô cùng phấn khởi. Sau lời của Trịnh Huyền và Tư Mã Huy, mọi người bắt đầu trao đổi, tranh luận, phát biểu ý kiến.
Người theo học Nho gia, vốn đã bẩm sinh yêu thích những vấn đề liên quan đến "lễ nghi và quy tắc."
Phỉ Tiềm vừa lắng nghe, vừa chỉ đạo Vương Sưởng và Gia Cát Cẩn ghi chép lại mọi điều.
Phong khí chính trị là từ trên xuống dưới.
Điều này không có gì phải bàn cãi. Bởi lẽ, phong khí của tầng lớp dưới thường phân tán và thiếu nhất quán. Nếu lấy đó làm chuẩn, thì tầng lớp trên sẽ bị rối loạn và mất phương hướng.
Vì thế, chỉ khi phong khí chính trị ở tầng lớp trên được nhất quán, mới có thể tác động đến toàn bộ xã hội Đại Hán.
Giống như thời kỳ đầu Tây Hán, do sự rối loạn ở tầng lớp chính trị thượng tầng, việc giải quyết vấn đề thường được tiến hành một cách nóng vội bằng cách ban hành các luật lệ mới. Nhưng những luật lệ này lại thiếu tính hệ thống, dẫn đến việc mâu thuẫn và xung đột lẫn nhau.
Trong sử sách Tây Hán có ghi lại: “Luật lệnh có tới ba trăm năm mươi chín điều... văn thư chất đống khắp các kệ, các quan chuyên trách cũng không thể xem hết.” Điều này cho thấy ngay cả những người chuyên phụ trách về pháp luật cũng không thể thích ứng được với hệ thống luật pháp rắc rối này, càng không thể dùng luật pháp để giải quyết hiệu quả các tranh chấp hay điều hòa xung đột xã hội.
Hậu quả là, "người nhẹ dạ phạm pháp, quan lại dễ dàng giết người!"
Chỉ cần có vấn đề xảy ra là vội vàng ban hành luật lệ mới, không quan tâm đến sự liên kết với các quy định trước đó hay hậu quả về sau. Những bộ luật chắp vá như thế đã dẫn đến sự hoành hành của bọn quan lại xấu xa thời Hán Vũ Đế. Dù có vài kẻ trung thành với quốc gia, nhưng phần lớn bọn quan lại xấu xa đều lợi dụng những quy định mơ hồ, phức tạp để mưu cầu lợi ích cá nhân, trở thành “những kẻ tàn bạo”, gây hại không ít cho dân chúng.
Trải qua nhiều đắng cay, tầng lớp thượng lưu của Đại Hán bắt đầu thay đổi suy nghĩ, hướng đến sự thận trọng và vững vàng hơn.
Khi Quang Vũ Đế Lưu Tú khôi phục Đông Hán, chính hắn đã đề cao sự nghiêm túc, ổn trọng, tránh xa những điều phù phiếm và xa hoa. "Thân mặc áo vải thô, không mặc đồ sặc sỡ; tai không nghe nhạc phóng túng của Trịnh Vệ, tay không cầm châu ngọc làm đồ chơi." Với một vị hoàng đế mẫu mực như vậy, các đại thần tự nhiên cũng phải tuân theo, ít nhất là trong các buổi họp triều đình.
Thêm vào đó, Lưu Tú còn khoan dung với các công thần. Hắn thường dặn dò họ rằng: “Phải luôn như đứng bên bờ vực sâu, như đi trên băng mỏng, lo sợ run rẩy, ngày càng thận trọng hơn.” Điều này rõ ràng đã thành công. Các công thần thời Quang Vũ Đế phần lớn đều có kết cục tốt đẹp. Không giống như thời Tây Hán, các tướng lĩnh công thần thường đối đầu nhau, tranh giành công lao, thậm chí vung kiếm quyết đấu, khiến người chết vô số.
Và bây giờ, cuộc họp mà Phỉ Tiềm tổ chức khiến nhiều người liên tưởng đến hành động của Quang Vũ Đế, rằng đây là một cuộc gặp gỡ để nhắc nhở các đại thần phải tự kiềm chế mình, phải cẩn trọng và chăm chỉ trong việc nước.
Không nghi ngờ gì, điều này đã làm các quan lại phấn khởi.
Một mặt, nó cho thấy Phỉ Tiềm không hề có ý định bỏ kinh điển hay bài xích Nho gia; mặt khác, nó cũng chứng tỏ Phỉ Tiềm là một nhà lãnh đạo chính trị chín chắn, biết tính toán trước để phòng ngừa, chứ không phải "mất bò mới lo làm chuồng."
Dù sao, vẫn có rất nhiều nhà lãnh đạo trên đời đến cả chuồng bò mất rồi cũng chẳng buồn làm lại...
"Hiện nay, khắp thiên hạ chuộng lối sống nông nổi, hiếu chiến. Từ thượng nguồn Hoàng Hà đến hạ lưu, từ Nam đến Bắc Đại Giang, người ta đều trở nên hung hãn, động tí là cướp bóc, mưu mô, có kẻ chuyên đi cướp của và làm chuyện đê tiện, không sao kể xiết..."
"Phải bỏ bớt những luật lệ hà khắc, mọi việc cần xử lý bằng sự khoan dung và độ lượng..."
"Đúng vậy, nếu tôn sùng những kẻ gan dạ, mưu trí, khéo léo lách luật, làm việc mờ ám để cầu danh lợi, thì e rằng thiên hạ sẽ không yên, xã tắc khó vững bền, quốc gia chẳng thể bình an!"
"Phiêu Kỵ Đại tướng quân nay khuyến khích người tài giỏi, diệt trừ tham nhũng, loại bỏ những quan lại tàn bạo, quả là chính sách nhân từ, là phúc của bá tánh!"
"Tuy nói vậy, nhưng cũng không thể bỏ luật pháp hoàn toàn. Những kẻ như đào mộ đúc tiền giả, cấu kết hảo hán để trả thù, bất chấp pháp lệnh, coi thường luật pháp, cần phải trừng trị nghiêm khắc, không thể nương tay!"
"......"
Cuộc thảo luận trở nên vô cùng sôi nổi.
Người Đông Hán rất coi trọng đạo đức, xã hội đề cao lối sống khiêm nhường.
Ừm, ít nhất là bề ngoài.
Thời kỳ đầu Đông Hán, lối sống khiêm nhường được coi trọng, trở thành mốt trong mọi tầng lớp xã hội. Và sự khiêm nhường này không chỉ giới hạn trong việc đối xử với người khác, mà còn bao gồm cả việc nhường nhịn danh lợi, địa vị, tất cả đều được gọi là "khiêm nhường."
Những câu chuyện tương tự như vậy xuất hiện rất nhiều trong Hậu Hán Thư. Tuy nhiên, điều đáng nói là, theo sau đó là những hành vi "cầu danh, chuộc tiếng". Giống như ở đời sau, người ta xếp hàng, nhường nhịn nhau, nhưng rồi lại phát hiện có kẻ chen hàng, chiếm được chỗ tốt hơn. Vậy thì còn nhường nhịn làm gì nữa?
Do đó, mức độ và tốc độ trừng phạt những kẻ "chen hàng" chính là yếu tố quyết định trật tự có được duy trì hay không.
Một mặt, phải hiểu rằng "thiên hạ tấp nập, đều vì lợi mà đến; thiên hạ ồn ào, cũng đều vì lợi mà đi". Mặt khác, cần phải xây dựng một hệ thống quy chuẩn về "lợi". Nếu không, ắt sẽ có người bất chấp luật lệ, điên cuồng đuổi theo lợi ích mà không tránh khỏi "gươm đao trừng phạt".
Đây chính là khuôn khổ pháp lý mà Phỉ Tiềm muốn đặt ra cho các học giả, từ nhỏ đến lớn.
Đại Hán, phong khí.
Đời sau, Phỉ Tiềm đã từng chứng kiến không ít hành vi "cầu danh, chuộc tiếng", nhưng không phải mọi hành vi như vậy đều xấu. Chẳng hạn, nếu một số người nổi tiếng quyên góp tiền của cho vùng thiên tai, miễn là họ thật sự quyên góp chứ không lợi dụng danh nghĩa đó để kiếm chác, thì những hành động "cầu danh, chuộc tiếng" như vậy không hoàn toàn đáng trách.
Nho gia vốn đảm nhận vai trò giáo dục. Đây là trách nhiệm mà Khổng Tử, người sáng lập Nho gia, đã gánh vác từ ban đầu. Vì thế, dù là cầu danh hay chuộc tiếng, điều quan trọng là việc họ đã làm được gì, chứ không phải họ đã nói những gì. Hiểu rõ điều này, sẽ không còn phải rơi vào tình trạng buồn cười khi đứng xếp hàng để xem một màn kịch vô nghĩa, chỉ để nghe những lời cảm ơn xã giao.
Phỉ Tiềm quan sát đám đông đang sôi nổi thảo luận, rồi trao đổi ánh mắt với Bàng Thống và Tuân Du.
Bàng Thống mỉm cười, gật đầu đáp lại ánh mắt của Phỉ Tiềm, trong khi Tuân Du thì đang trầm ngâm suy nghĩ.
Tuân Du đã theo Phỉ Tiềm được một thời gian, nhưng thỉnh thoảng vẫn cảm thấy Phỉ Tiềm vượt ngoài dự đoán của mình, hết lần này đến lần khác.
Trong suy nghĩ của Tuân Du, Phỉ Tiềm giống như một kỳ thủ ngự trên bàn cờ thiên hạ, dễ dàng di chuyển các quân cờ, trong khi những quân cờ trên bàn lại chẳng thể thấy rõ thế giới bên ngoài lớp sương mù, chỉ có thể nhìn thấy hướng đi trước mặt của mình...
Làm quân cờ, đó là điều ai cũng biết. Quân cờ không thể lên tiếng, nhưng cũng không thể rời khỏi vị trí của mình. Khi rời khỏi vị trí, đó cũng là lúc cái chết cận kề.
Còn những bàn tay điều khiển quân cờ, họ có lắng nghe, có nhìn thấy và suy nghĩ về tương lai hay không, đó mới là yếu tố quyết định thắng thua của ván cờ.
Tuân Du khẽ ngẩng đầu nhìn Phỉ Tiềm, rồi nhìn đám đông đang tranh luận sôi nổi trong đại sảnh.
Tất cả những người này đều là quân cờ, kể cả Tuân Du.
Đúng vậy, họ đều lên tiếng, dường như đều đang nỗ lực vì tương lai của chính mình. Nhưng người nhìn rõ tương lai lại chỉ có một...
Phỉ Tiềm không để ý đến những suy nghĩ trong lòng Tuân Du. Thay vào đó, hắn tập trung vào các luận điểm đang được thảo luận trong hội trường.
Dân chúng cần có tiếng nói, cần một phong khí.
Việc bịt miệng, che mắt, hay bịt tai dân chúng không phải là cách hay. Vì dân chúng sẽ đau, và nỗi đau càng sâu, ký ức càng in đậm.
Thà cho họ một con đường bày tỏ, một kênh lên tiếng.
"Dân chúng" ở đây dĩ nhiên cũng gồm cả một trong bốn hạng dân là "sĩ".
Cũng như Phỉ Tiềm đã định ra con đường này cho các nho sĩ, các học giả, các đệ tử của Nho gia: Cuộc đại luận tại Thanh Long tự.
Hai lần đại luận tại Thanh Long tự, mục đích đều rất rõ ràng.
Lần đầu tiên, tuy diễn ra hơi vội vàng, nhưng nhờ có Cổ thư của họ Thái, Thủ Sơn Học cung, Hy Bình Thạch kinh, cùng với sự bảo trợ của các đại nho như Thái Ung và Bàng Đức Công, cuộc đại luận đầu tiên tại Thanh Long tự về “chính kinh” đã thành công phần nào. Bề ngoài, dường như họ đang bàn về kinh sách, nhưng thực chất là đang bàn về con người.
Khi đã có sự "cầu chân cầu chính" đối với kinh văn, việc thanh lọc quan lại, trừ khử tham nhũng, mới có được nền tảng lý luận vững chắc. Những tác động phụ phát sinh từ việc Phỉ Tiềm trừng phạt quan tham cũng được giảm thiểu tối đa.
Bởi vì, có thật thì ắt có giả, có đúng thì ắt có sai.
Quá trình Phỉ Tiềm thanh lọc tham nhũng cũng giống như quá trình "cầu chân cầu chính". Khi hạ thấp vị trí thần thánh của Khổng Tử, đồng thời làm giảm tầng lớp sĩ, vốn thuộc về Nho gia, điều này đã tạo điều kiện cho bốn tầng lớp "tứ dân" trong thiên hạ có cơ hội tham gia vui chơi, gắn kết bình đẳng hơn.
Và lần đại luận tại Thanh Long tự lần này cũng vậy. Bề ngoài là tìm kiếm "chính giải", nhưng thực chất là hướng dẫn dân chúng hành xử đúng đắn, là sự nối dài của kinh sách, nhằm xây dựng phong cách xã hội.
Dù những lời này Phỉ Tiềm chưa nói ra, nhưng đối với những người có mặt, ai cũng cảm nhận được tầm quan trọng của chúng. Hơn nữa, khí thế từ cuộc duyệt binh trước đó đã kích thích các học giả mong muốn vươn lên, tranh đua để bảo vệ vị thế của mình.
Kinh nghiệm quá khứ cho thấy, vào thời Tần đầu và đầu Tây Hán, khi chiến loạn khắp nơi, vai trò của quân đội trở nên quan trọng, dẫn đến sự trọng võ khinh văn. Các hoàng đế khai quốc nhà Hán và những công thần xuất thân từ quân đội thậm chí còn công khai chế nhễu Nho sĩ. Hiện tại, Đại Hán cũng đang đối mặt với một thời kỳ hỗn loạn. Nếu không làm gì đó, sĩ tử có nguy cơ lại bị đặt dưới tầng lớp "võ phu", chịu cảnh bị khinh thường, đàn áp.
Thời thế thay đổi, kỹ thuật biến đổi, và mặt tinh thần cũng cần phải theo kịp.
Nếu tư tưởng con người không theo kịp những biến đổi đó, thì quả là đáng sợ, và cũng rất đáng buồn...
Vì vậy, Phỉ Tiềm cần phải thúc đẩy những người này – những kẻ quen phát ngôn, có khả năng lên tiếng một cách có hệ thống – phải hành động.
Không thể phủ nhận rằng, trong giai đoạn hiện tại của Đại Hán, Nho sĩ, Nho gia và kinh văn liên quan vẫn là những kênh truyền tải văn hóa quan trọng trong một thời gian dài. Nho sĩ và Nho gia có vai trò vô cùng lớn trong việc chuyển biến phong cách xã hội, giúp dư luận xã hội định hướng dân chúng phát triển theo hướng lành mạnh và có trật tự, hình thành nên một nền đạo đức xã hội tốt đẹp.
Chỉ cần kiểm soát tốt mức độ này.
Để những quan niệm đạo đức tích cực thấm vào mọi ngóc ngách của đời sống xã hội Đại Hán, tạo ra một bầu không khí vô hình ảnh hưởng đến tiềm thức của dân chúng, dẫn dắt lối suy nghĩ và hành vi của họ, từ đó tạo nên một lực lượng mạnh mẽ, kết nối chặt chẽ toàn xã hội và thúc đẩy nền văn minh Hoa Hạ tiến bước không ngừng.
Trong tất cả những điều này, vai trò giáo dục của tầng lớp "sĩ" là không thể thiếu.
Đây là một cuộc chiến văn hóa.
Tào Tháo dùng "ngôn" để dụ dỗ, thì Phỉ Tiềm cũng phải dùng "ngôn" mà hóa giải.
Suy cho cùng, đó cũng chính là lưỡi dao trên thanh kiếm của nền văn minh Hoa Hạ. Dùng đúng cách thì mọi việc thành công, dùng sai cách thì tự gây ra thương tổn...