Thập Niên 90: Trở Thành Thiên Tài Ngoại Khoa

Phổi không nở ra đáng sợ ở chỗ nào?
Phổi mà không nở ra, không có sự trao đổi chất khí, nói rõ người bệnh bị thiếu oxy nghiêm trọng, thậm chí ngạt thở dẫn đến t·ử v·o·n·g. Tình trạng thiếu oxy gây khó thở như vậy được gọi là hội chứng suy hô hấp, tên tiếng Anh là RDS. Ở người trưởng thành, bệnh này được gọi là ARDS, thêm chữ A vào. Còn hội chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh là NRDS, thêm chữ N vào. Vì sao hai trường hợp này cần tách ra, bởi vì nguyên nhân gây hội chứng suy hô hấp ở người lớn và trẻ sơ sinh không quá giống nhau.
ARDS ở người trưởng thành thường để lại ấn tượng sâu sắc, không điển hình, căn bệnh chủ yếu là nhiễm trùng nặng. Sau khi bị nhiễm trùng nặng, phổi của người bệnh, do virus khiến một lượng lớn chất hoạt tính bề mặt phế nang (gọi tắt là PS) bị phá hủy, dẫn đến xẹp phế nang.
Cùng lúc đó, lượng lớn chất nhầy được tạo ra có thể gây tắc nghẽn khí quản, dẫn đến tắc nghẽn cơ học không thể loại bỏ, cuối cùng khiến người bệnh thiếu oxy nghiêm trọng dẫn đến t·ử v·o·n·g.
Phương án điều trị chắc chắn là ưu tiên chống nhiễm trùng. Việc chống nhiễm trùng trong tình huống không có thuốc đặc hiệu nhắm vào một loại virus nào đó thì hiệu quả cũng chỉ ở mức giảm bớt phần nào, thủ đoạn của bác sĩ chỉ còn lại là nội soi phế quản và vỗ lưng long đờm, đây là các biện pháp vật lý. Những phương pháp cứu m·ạ·n·g ít ỏi này lại trở nên vô cùng quan trọng khi cấp cứu những bệnh nhân này. Vì vậy, trong những phòng bệnh này cần rất nhiều y tá để hỗ trợ cấp cứu. Còn lại, chỉ có thể dựa vào hệ thống miễn dịch tự thân của người bệnh để chống lại nhiễm trùng. Nhưng việc dựa vào hệ thống miễn dịch tự thân của người bệnh cũng có một dạng nguy hiểm khác, đó là điều chúng ta có thể nghe bác sĩ nói tới - cơn bão miễn dịch, cũng là một trong những nguyên nhân gây t·ử v·o·n·g quan trọng ở những bệnh nhân này.
Có thể thấy, đối với những bệnh nhân mắc hội chứng suy hô hấp ở người lớn, các biện pháp y học hiện tại còn hạn chế, khiến các bác sĩ lâm sàng luôn vô cùng lo sợ. Khi gặp phải những trường hợp nhiễm virus đường hô hấp không điển hình kiểu mới, họ chỉ có thể chọn cách ly, chờ đợi, một biện pháp xa xôi và cổ xưa như vậy. Không có cách nào, không có t·h·u·ố·c chữa.
Ngoài nhiễm trùng, hội chứng suy hô hấp ở người lớn có thể do các yếu tố khác như chấn thương ngoại, hít phải dị vật, ... Quá trình diễn tiến của các trường hợp này cũng rất nguy hiểm, tỷ lệ t·ử v·o·n·g cao.
So sánh thì, NRDS, hội chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh chủ yếu xảy ra ở trẻ sinh non. Căn bệnh này ngược dòng lên thì tương đối đơn nhất, tỏ ra tương đối dễ chữa hơn.
Để hiểu rõ nguồn gốc của hội chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh, trước tiên cần hiểu cơ chế bình thường khi em bé rời khỏi cơ thể mẹ. Đầu tiên, thai nhi ở trong t·ử c·u·n·g của mẹ không tự hô hấp, phổi không giãn nở và phế nang không phồng lên. Sau khi sinh, em bé cần dựa vào chất hoạt tính bề mặt phế nang mà mẹ cung cấp để giúp phổi của bé tự động phồng lên. Trẻ sinh non vì rời khỏi cơ thể mẹ trước thời hạn nên không nhận được món quà này từ mẹ, thiếu chất hoạt tính bề mặt phế nang, khiến phế nang không thể phồng lên, gây khó thở.
Trở lại cuộc thảo luận lúc đầu, bác sĩ Hồ nói về thuốc tiêm kích thích trưởng thành phổi, loại t·h·u·ố·c thường dùng nhất trong lâm sàng là các loại hoóc-môn như betamethasone, cơ chế tác dụng là lợi dụng chất này để kích thích tế bào phổi type II của thai nhi sản sinh chất hoạt tính bề mặt phế nang PS, cuối cùng tránh việc phổi trắng và tránh hội chứng suy hô hấp.
Tình huống bây giờ là một tình huống đột ngột, bác sĩ không thể cho bà bầu này tiêm thuốc kích thích trưởng thành phổi trước thời hạn được, như vậy việc em bé sinh ra sớm có các triệu chứng suy hô hấp như bác sĩ Hồ nói là điều mà nhân viên y tế đã lường trước được.
Đã biết em bé bị suy hô hấp do thiếu chất này, vậy có thể trực tiếp tiêm chất hoạt tính bề mặt phế nang cho bé không? Tất nhiên là được. Vấn đề là ở bệnh viện nhỏ này làm gì có loại vật chất đó.
Loại t·h·u·ố·c này có giá rất đắt. Các bệnh viện bình thường mà không có khoa sơ sinh chuyên biệt thì sẽ không có những dược phẩm quý hiếm này.
(hết chương)