Lại hơn nửa tháng trôi qua, công an huyện đột nhiên đến lò gạch kiểm tra giấy tờ tùy thân. Lão Từ vẫn đang chạy đôn chạy đáo tìm cách giải quyết chuyện giấy tờ cho Vệ Hoài. Vệ Hoài lúc này chỉ có thể coi như một người lang thang, phải trốn trong phòng nhỏ, để những công nhân có giấy tờ tùy thân ra mặt đối phó.
Nhưng tránh được ngày mùng một thì không tránh được ngày rằm.
Một hôm công an ập đến bất ngờ, mở ba chiếc xe ba bánh, loại xe có thùng chở hàng bên cạnh, đi đến đâu cũng khiến người ta cảm thấy oai phong lẫm liệt.
Tổng cộng sáu người từ trên xe nhảy xuống, lập tức quát lớn những ai thấy tình hình không ổn định, định bỏ chạy: "Đứng im!"
Thật sự là rút súng thật!
Vệ Hoài vừa bê gạch mộc từ lò ra, chạm mặt ngay, lập tức bị bắt lại, hỏi giấy tờ quê quán.
Đương nhiên là hắn không có. Lão Từ cũng có việc ra ngoài. Hắn bị đưa về đồn.
Lúc này, hắn chỉ còn cách giải thích: "Tôi là người làm gạch mộc ở lò gạch này, làm gần hai tháng rồi. Giấy tờ tùy thân bị rơi trên đường. Tôi phải viết thư về quê nhờ đội sản xuất làm lại rồi gửi lên."
Một công an nhìn Vệ Hoài, vỗ vai đồng sự: "Cậu ta là công nhân của lão Từ, lò gạch của huyện mình toàn do bọn họ đốt cả, tôi biết cậu ta. Thả cậu ta đi."
Người này quen biết lão Từ, từng được lão Từ mời về nhà ăn cơm.
Công an kia nghe vậy cũng không làm khó dễ Vệ Hoài: "Cậu mau viết thư về quê, nhờ người gửi giấy tờ tùy thân lên, sau này không có giấy tờ thì coi như là người lang thang."
Ra khỏi đồn công an, Vệ Hoài thở phào nhẹ nhõm. Từ đó về sau, hắn tự vạch ra giới hạn hoạt động, không dám đi quá một cây số quanh lò gạch.
Còn về việc viết thư về làm giấy tờ tùy thân, hắn biết rõ lai lịch giấy tờ của mình. Đã từ Đông Bắc trốn đi thì còn hy vọng gì nữa? Chắc chắn không thể được.
Chớp mắt đã đến tháng Chạp. Vệ Hoài đã ở đây được bốn tháng, đã là một thợ làm gạch mộc vô cùng thành thạo. Gần đây hắn bắt đầu học lão Từ xếp gạch vào lò, tiếp than đá. Đây là một công việc vô cùng nóng nực.
Giấy tờ tùy thân của Vệ Hoài vẫn chưa có.
Nhờ vả người khác làm giấy tờ là một chuyện mạo hiểm, cần phải chuẩn bị kỹ càng. Hắn vừa đưa ba tháng tiền công cho lão Từ. Lão Từ dẫn hắn đi một chuyến đến huyện, đặt một bữa cơm thịnh soạn, tự tay đưa tiền bạc chuẩn bị sẵn cho người nọ. Thậm chí lão Từ còn thêm vào hai mươi đồng. Người kia ăn uống no nê rồi đứng dậy đi luôn, dặn dò cuối năm xem tình hình thế nào, liệu có làm được hay không.
Muốn làm thì đối với người này quá dễ dàng, vốn chỉ là chuyện đóng dấu vào tờ giấy. Rõ ràng là hắn ta định dây dưa.
Hai người cũng chỉ đành kiên nhẫn chờ đợi, cũng đoán được đối phương còn chưa hài lòng, phải đợi gom thêm tiền nữa.
Trước đó một tháng, nơi này đã có tuyết đầu mùa. Bây giờ thì trời đã đầy băng tuyết.
Trong thôn đã vào mùa nông nhàn, lò gạch vẫn đang đỏ lửa hừng hực. Gạch mộc đã tích trữ từ hè thu đủ để đốt đến mùa xuân năm sau. Lò nung chưa bao giờ ngừng nghỉ.
Mới đó đã đến ngày mùng tám tháng Chạp. Người Đông Bắc có câu: “Ăn qua cơm mùng tám tháng Chạp thì coi như là xong một năm”.
Người Đông Bắc coi trọng ngày mùng tám tháng Chạp không kém gì Tết Đoan Ngọ. Mỗi khi đến ngày này đều phải nấu cháo mùng tám tháng Chạp, ăn cơm mùng tám tháng Chạp, ngâm tỏi mùng tám tháng Chạp…
Trời còn tờ mờ sáng, lão Từ cho Vệ Hoài nghỉ, đưa cho hắn một bộ quần áo bông mới toanh, bảo hắn thay ra rồi về nhà giúp đỡ, thực ra là giúp tiếp thêm chút củi vào lò, trò chuyện với gia đình lão Từ cho vui vẻ. Đó cũng là sự quan tâm của họ với Vệ Hoài.
Bảy tám loại nguyên liệu nấu ăn, hoa quả khô đều được cho vào nồi sắt lớn, muốn đốt lò cho thật đỏ, tượng trưng cho một năm mới đầy may mắn.
Giường sưởi nóng ran, cháo mùng tám tháng Chạp cũng sắp chín.
Nhấc vội khăn đậy nồi ra, hơi nước nóng bốc lên nghi ngút, những giọt nước ngưng đọng trên vung rơi lộp bộp, cả căn phòng tràn ngập mùi thơm quyến rũ.
Nhưng mà, Vệ Hoài rốt cuộc không được ăn bát cháo mùng tám tháng Chạp này.
Đang lúc lão Từ gọi Vệ Hoài lên giường sưởi húp cháo thì cửa phòng bị đẩy mạnh ra. Người đến là một nhân viên tạp vụ trong lò gạch. Vừa bước vào cửa hắn đã thở hồng hộc nói với lão Từ: “Chú Từ, tranh thủ cùng Vệ Hoài chạy mau đi, không thì không kịp nữa!”
Nghe thấy thế, lão Từ cau mày: "Có chuyện gì vậy?"
"Con vừa đi ngang qua văn phòng lò gạch, thấy mấy công an đến, ầm ĩ cả lên. Nghe lỏm được thì hình như kế toán nói bị mất trộm hơn hai trăm đồng và một ít phiếu mua đồ vải. Kế toán khăng khăng là chú với Vệ Hoài làm, nói chú thì từng đi tù về, xưa nay cũng không phải người tốt lành gì, còn Vệ Hoài thì là người lang thang…"
Vệ Hoài nghe vậy thì giật mình.
Mất hơn hai trăm đồng, lại còn phiếu mua đồ vải nữa. Số tiền này cũng không hề nhỏ.
Tên tạp vụ nói xong thì liếc nhìn ra ngoài: "Họ đang đến rồi... Thôi chú Từ, con đi trước."
Hắn không muốn dính dáng đến nên vội vàng rời đi.
Lão Từ thì lập tức nổi giận: "Cả ngày chỉ giỏi kiếm chuyện, người thì xấu xí đã đành, còn rặt lũ hèn hạ, chẳng khi nào yên tĩnh. Dám vu oan giá họa cho ông à. Tiền bạc đó chắc chắn là do tên kế toán ăn hết, đồ chó má. . ."
Nói xong lão Từ liền nhảy xuống giường, chạy ra cửa, vớ lấy cây gậy gỗ để chống trộm phía sau cửa rồi định lao ra ngoài thì bị vợ túm chặt: “Anh mới về chưa được hai năm, mãi mới có một công việc ổn định, lại định tự mình chui vào, anh không sao chứ chúng tôi biết làm thế nào. Anh đi tù cải tạo bao nhiêu năm mà cái nết đó vẫn chưa thay đổi.
Anh đã từng vào tù rồi, còn Vệ Hoài lại không có giấy tờ tùy thân. Rất nhiều chuyện khó giải thích. Bây giờ lại là lúc nào rồi? Lại còn muốn để chúng nó đưa cả hai vào đó dễ dàng lắm à?”
Lão Từ vốn rất trượng nghĩa. Năm xưa cũng chỉ vì bênh bạn đánh nhau, gây thương tích nặng cho người khác mà phải vào tù cải tạo.
Lời vợ nói như gáo nước lạnh dội vào đầu, khiến lão Từ rùng mình. Lão cũng đã lớn tuổi rồi, nhỡ làm không cẩn thận mà phải đi tù thì coi như đời này xong rồi. Những năm này một mình vợ vất vả gánh vác gia đình. Nghĩ vậy lão hơi lúng túng nhìn sang Vệ Hoài.
Vệ Hoài không ngốc, đã hiểu ra ý tứ trong lời nói. Mình ở lại đây với nhà lão Từ càng giống như một cục nợ.
Nghĩ đến khoảng thời gian lão Từ chăm sóc mình, tuy rằng vất vả nhưng đó là khoảng thời gian tốt đẹp nhất mà mình có được trong những năm qua, Vệ Hoài vô cùng cảm kích.
Thấy việc làm giấy tờ tùy thân chưa có kết quả, nay lại gặp phải chuyện như thế này, thì làm sao có thể phân trần được. Dù có may mắn điều tra ra, không liên quan đến lão Từ và Vệ Hoài, thì Vệ Hoài cũng sẽ bị đưa đi trại cải tạo rồi bị đưa về quê.
Hắn liền quyết đoán: “Thím, chú, con thề con không hề động đến mấy thứ kia. Thôi con đi vậy, công an tìm tới tận cửa, con chạy thì mọi chuyện chỉ đổ lên đầu con. Chắc hẳn sẽ không làm khó dễ gì hai người. Chú à, chú thật không thể có chuyện gì được đâu, người ta có được bao nhiêu năm mà thôi… Cám ơn hai người đã chăm sóc con thời gian qua!”
Lão Từ lắc đầu: “Con trốn đi đâu? Con trốn được đi đâu chứ?”
Vệ Hoài miễn cưỡng cười: “Chú à, con còn trẻ mà, trời đất bao la, đi đâu cũng sống được, nhất định sẽ có chỗ dung thân. Quan trọng là con không muốn bị đưa về, có một ngày nào đó nếu con làm ăn được thì con sẽ về thăm hai người.”
Vừa dứt lời đã nghe thấy tiếng chó sủa từ trong sân bên cạnh. Người đến đã rất gần.
Không kịp nghĩ ngợi gì thêm, Vệ Hoài lập tức giật tung cửa chạy ra ngoài. Quả nhiên thấy kế toán lò gạch dẫn mấy công an hối hả chạy đến, phía sau còn có vài người hiếu kỳ hóng hớt không chê vào đâu được.
Vừa thấy Vệ Hoài xuất hiện, kế toán liền hô to: "Chính là cái tên lang thang đó… Đừng để hắn chạy!"
Mấy công an lúc này liền lao đến.
Vệ Hoài chỉ còn cách cắm đầu mà chạy, rẽ về phía sau núi.
Phía sau núi có mấy gò đất nhỏ, có một ít cây rừng còn sót lại sau khi chặt củi, là nơi có khả năng ẩn nấp tốt nhất.
Chỉ muốn kiếm một chỗ an thân thôi mà, giờ lại thành kẻ đào tẩu. Hắn nhớ rõ ngày này, ngày 8 tháng 1 năm 1976, tết mùng tám tháng Chạp.
Lúc này, Vệ Hoài vừa qua sinh nhật mười chín tuổi, tính tuổi mụ là hai mươi.
